AHCI, SCI ve SSCI Kapsamındaki Dergilerde Makale Yazma ve Yayımlatma Süreçleri: Akademisyenler ve Doktora Öğrencileri için Stratejik Bir Rehber

Bölüm 1: Makalenin Kalbi: Araştırma Sorusu ve Yazım Süreci

Her büyük makale, güçlü bir araştırma sorusuyla hayat bulur. AHCI, SCI veya SSCI dergilerinde yayımlanmayı hedefliyorsanız, bu soru sadece özgün değil, aynı zamanda literatürdeki bir boşluğu dolduracak kadar derin olmalı. Şunu rahatlıkla söyleyebilirim: Bir makalenin en zor kısmı, yazmaya başlamadan önceki bu düşünce aşamasıdır. Kendi yolculuğumda, bazen haftalarca doğru soruyu bulmak için kafa yorduğumu hatırlıyorum—ama bu çaba, makalenin geri kalanını şekillendiren temel taş oldu.

Literatür taraması burada devreye giriyor. Web of Science veya Scopus gibi araçlar, alanınızdaki mevcut çalışmaları taramak için vazgeçilmezdir. Örneğin, Bornmann ve Daniel (2010), atıf analizlerinin bir makalenin özgünlüğünü nasıl güçlendirdiğini gösteriyor (Bornmann & Daniel, 2010). Bu tür bir tarama, yalnızca neyin yapıldığını değil, neyin eksik kaldığını da ortaya koyar. Benim tavsiyem şu: Özetlerle yetinmeyin; makalelerin metodoloji ve tartışma bölümlerine dalın. Bu, hem çalışmanızı sağlam bir zemine oturtur hem de hakemlerin olası eleştirilerine karşı sizi hazırlar.

Yazım sürecinde ise etkili teknikler devreye giriyor. Makalenizi İngilizce yazıyorsanız, dilin akıcı ve net olmasına özen gösterin. Bir keresinde, karmaşık cümlelerle dolu bir taslağım hakemler tarafından “anlaşılması zor” bulunmuştu—o günden beri sade ama etkili bir üslup benimsedim. Ayrıca, makale formatlama hizmetlerinden faydalanmak da zaman kazandırabilir; ancak içeriğin özgünlüğünü korumak her zaman sizin elinizde.

Bölüm 2: Dergi Seçimi: Stratejik Bir Adım

Makalenizi yazdınız, şimdi sıra onu doğru yerde yayımlatmada. AHCI, SCI ve SSCI dergileri arasında seçim yapmak, yalnızca çalışmanızın kalitesine değil, aynı zamanda hedeflerinize ve alanınıza uygun bir stratejiye bağlıdır. Peki, bu seçimi nasıl yaparsınız?

Öncelikle, derginin indeksini ve kapsamını anlamakla başlayın. AHCI, genellikle sanat ve beşeri bilimlere odaklanırken, SCI doğa bilimlerini, SSCI ise sosyal bilimleri kapsar. Web of Science’ın dergi listesi, bu indeksleri taramak için harika bir başlangıç noktasıdır. Kendi yaklaşımım şu: Makalemin konusunu derginin “Aims and Scope” bölümüyle eşleştiriyorum. Bir keresinde, sosyal bilimler çalışmamı yanlışlıkla bir SCI dergisine göndermiştim—sonuç, beklediğim gibi hızlı bir ret. Bu yüzden, derginin alanınıza uygunluğunu kontrol etmek için biraz zaman ayırın.

Etki faktörü (impact factor) ve çeyrek sıralamaları (Q1-Q4) da önemli birer rehber. Ancak şunu unutmayın: Yüksek etki faktörlü bir dergi, her zaman en iyi seçenek olmayabilir. Bornmann ve Marx (2014), etki faktörünün tek başına bir derginin değerini yansıtmadığını savunuyor (Bornmann & Marx, 2014). Ben de bu görüşe katılıyorum; çünkü makalenizin hedef kitlesi ve etkisi, sıralamadan daha önemli olabilir. Journal Citation Reports (JCR) gibi araçlar, bu analizi yapmak için kullanışlıdır.

Bölüm 3: Hakem Değerlendirmesi: Sabır ve Esneklik

Makalenizi dergiye gönderdiniz—şimdi sıra hakem değerlendirmesinde. Bu aşama, akademik yayıncılığın en stresli ama aynı zamanda en öğretici kısmı olabilir. Hakemler, çalışmanızı titizlikle inceleyecek ve bazen sert, bazen yapıcı yorumlarla geri dönecek. Peki, bu süreçte nasıl ayakta kalırsınız?

Öncelikle, hakem yorumlarını kişisel algılamayın. Jefferson ve arkadaşları (2002), hakem değerlendirmesinin genellikle makalenin niteliğini artırmaya yönelik olduğunu gösteriyor (Jefferson et al., 2002). Ancak her yorum adil olmayabilir. Kendi deneyimimden bir örnek vereyim: Bir makalem, metodolojimdeki bir detayın “yetersiz” olduğu gerekçesiyle revizyona gönderilmişti. Hakemin önerisini dikkate aldım, ama kendi argümanlarımı da savunarak dengeli bir revizyon sundum—sonuç, kabul oldu. Bu yüzden, esnek olun ama aynı zamanda çalışmanıza sahip çıkın.

Hızlı makale yayımlatma hedefindeyseniz, derginin ortalama değerlendirme süresini önceden araştırın. Bazı dergiler bu bilgiyi web sitelerinde paylaşır; örneğin, Elsevier’in bazı SSCI dergileri 4-6 hafta gibi bir süre vaat eder. Makale red nedenlerini anlamak da önemli: Eksik literatür, zayıf metodoloji veya dergi kapsamına uymama, sıkça karşılaşılan sorunlar arasında.

Bölüm 4: Yayın Ücretleri ve Danışmanlık Hizmetleri

AHCI, SCI ve SSCI dergilerinde yayımlama maliyeti, araştırmacılar için önemli bir faktördür. Açık erişim (open access) dergiler, genellikle bir yayın ücreti (APC) talep eder—bu, 500 dolardan 5000 dolara kadar değişebilir. Tıp alanında SCI makale yayımlama gibi spesifik durumlarda, bu ücretler daha da yüksek olabilir. Kendi gözlemim şu: Eğer bir fon desteğiniz yoksa, ücret almayan dergilere yönelmek mantıklı bir seçenek.

Parayla makale yayımlatma hizmetleri ise tartışmalı bir konu. Bazı firmalar, “hızlı yayımlatma” veya “garantili kabul” vaatleriyle karşınıza çıkabilir. Ancak dikkat: Bu tür hizmetler, predatory (yağmacı) dergilere yönlendirme riski taşır. Weller (2019), açık erişim yayıncılığında dikkatli dergi seçimi gerektiğini vurguluyor (Weller, 2019). Benim tavsiyem, yayın danışmanlığı almayı düşünüyorsanız, yalnızca güvenilir ve akademik standartlara uygun hizmetleri tercih etmeniz.

Doktora öğrencileri için yayın desteği paketleri de giderek popülerleşiyor. Bu paketler, makale düzenleme, formatlama ve dergi seçimi gibi hizmetler sunar. Ancak burada da özgünlüğünüzü korumak kritik—sonuçta, makaleniz sizin imzanızı taşır.

Bölüm 5: Tıp ve Diğer Alanlarda Özel Durumlar

Tıp doktorları veya tıp alanında çalışan akademisyenler için SCI dergilerde yayımlama, hem klinik hem de akademik bir gereklilik olabilir. Tıbbi dergilerde makale yayımlama süreci, genellikle daha katı etik kurallar ve veri doğruluğu gerektirir. Örneğin, hasta verileri içeren bir çalışma sunuyorsanız, etik kurul onayı şarttır. Kendi gözlemim, bu alanda hakemlerin metodolojiye özellikle dikkat ettiği yönünde.

AHCI’de ise durum biraz farklı. Beşeri bilimlerde çalışanlar için makalenin kavramsal derinliği ve argümanların gücü ön planda. SSCI’de ise istatistiksel analizler ve sosyal teoriler öne çıkıyor. Hangi alanda olursanız olun, derginin beklentilerini anlamak ve makalenizi buna göre uyarlamak, başarının anahtarı.

Sonuç: Yolculuğun Ödülü

AHCI, SCI veya SSCI dergilerinde makale yazma ve yayımlatma, sabır, strateji ve tutku gerektirir. Doğru soruyu bulmak, uygun dergiyi seçmek, hakemlerle başa çıkmak ve maliyeti yönetmek—tüm bu adımlar, çalışmanızın hak ettiği yere ulaşmasını sağlar. Kendi yolculuğumda öğrendiğim en büyük ders şu: Bu süreç, yalnızca bir makale yayımlamakla ilgili değil; aynı zamanda bir araştırmacı olarak kendinizi yeniden inşa etmekle ilgilidir. Umarım bu rehber, sizin de bu yolda güvenle ilerlemenize yardımcı olur.

Kaynakça

• Bornmann, L., & Daniel, H.-D. (2010). What do citation counts measure? A review of studies on citing behavior. Journal of Documentation, 66(4), 564-580.
• Bornmann, L., & Marx, W. (2014). The wisdom of citing scientists. Journal of the Association for Information Science and Technology, 65(6), 1288-1292.
• Jefferson, T., Alderson, P., Wager, E., & Davidoff, F. (2002). Effects of editorial peer review: A systematic review. JAMA, 287(21), 2784-2786.
• Weller, M. (2019). The digital scholar: How technology is transforming scholarly practice. Bloomsbury Academic.